Сяляне
мінскага
павета ў рэвалюцыі 1905-1907 гг.
1905 год. Першая руская рэвалюцыя.
Разам з працоўнымі ўсей Расіі на барацьбу з царскім самадзяржаўем узняліся і
сялянскія масы Беларусі. У. І. Ленін надаваў выключнае значэнне ўступленню ў
рэвалюцыйны рух сялян пад уплывам рабочага класа. Пачатак масавага сялянскага
руху ў 1905 годзе ён ацэньвай як паваротны для гісторыі факт. Найбольш
распаўсюджанай формай сялянскіх выступленняў былі парубкі памешчыцкіх лясоў,
пры гэтым нярэдка адбываліся сутычкі сялян з лясной стражай і паліцыяй. Сяляне
адмаўляліся выконваць павіннасці, здымалі з работы ў маёнтках памешчыкаў
рабочых і служачых, самавольна пасвілі жывёлу на памешчыцкіх лугах. Асабліва
ўзмацніўся сялянскі рух восенню 1905 года. Кастрычніцкая палітычная стачка
выклікала новы прыліў рэвалюыі ў вёсцы.
Працяглай была барацьба сялян
Астрашыцка-Гарадзецкай воласці. Сяляне секлі лес графа Тышкевіча, адмаўляліся
выконваць патрабаванні мясцовых улад, аказвалі
супраціўленне казакам і паліцэйскім.
1905 год. Лістапад 9.
Тэлеграма ўпраўляючага маёнт. Астрашыцкі Гарадок Мінскага павета графа
Тышкевіча Мінскаму павятоваму спраўніку аб масавай вырубцы лесу сялянамі вёс. Дубровы
Сення больш 50 сялян вёс. Дубровы
з’явіліся ў лес і сякуць. Прашу прыбыць у Астрашыцкі Гарадок для аховы.
Упраўляючы Бубноўскі.
1905 г. Лістапад 11.
Тэлеграма Земскага начальніка Мінскаму павятоваму спраўніку аб вырубцы лесу
сялянамі маёнт. Астрашыцкі Гарадок графа Тышкевіча.
Прашу давесці губернатару. Перагаворы з
сялянамі ні да чаго не прывялі. Абяцаюць заўтра вывозіць высечаны лес і секчы
далей. Думаю, што без казакаў нічога не зробіш.
Земскі начальнік Іваноў
1905 г. лістапада 13. З
пратакола і. д. Мінскага павятовага спраўніка аб самавольнай вырубцы лесу з
маёнтка графа Тышкевіча сялянамі Астрашыцка- Гарадоцкай воласці.
“…галоўнымі зачыншчыкамі да самавольнай
вырубкі лесу з’яўляецца ні хто іншы, як вызваленны з турэмнага заключэння, дзе
яны ўтрымліваліся за распаўсюджванне розных антыўрадных позваў і пракламацый,
-пражываючыя ў Астрашыцкім Гарадку родныя браты-мінскія мяшчане Восій і Іван
Сарокі і іх родная сястра; яны, Сарокі, адкрылі ў мястэчку “Швейцарскую
пральню”, але займаюцца выключна падбухторваннем сялян супраць суседніх
землеўладальнікаў і асабліва супраць
графа Тышкевіча, гаворачы ім, што ўсе сядзібы памешчыкаў і лясы належаць ім, сялянам, што цяпер настаў
час, калі сяляне павінны секчы лясы памешчыкаў, захопліваць сядзібы і землі,
паліць пабудовы.
Пад уплывам такіх размо ўбратоў Сарокаў
сяляне суседніх маёнткаў графа Тышкевіча вёсак Дуброва, Губічы, Шчуры і іншыя,
пачалі 9 лістапада самавольную масавую вырубку леса і не заканчваюць да
цяперашняга дня, прычым, нягледзячы на ўгаворы земскага начальніка П. Іванова,
мае і прыстава 1-га стана Івіцкага сяляне вырубкі і вывазкі лесу не сканчваюць,
ды яшчэ пагражаюць выкараніць усю сядзібу графа Тышкевіча. Такі спосаб дзеянняў
сялян вымусіў мяне, і д. павятовага спраўніка г. і д. губернатара аб высылцы ў
маёнтак Астрашыцкі Гарадок казакаў, якія
сюды і прыбылі гэтага дня у ліку 2-х афіцэраў і 60 чалавек ніжніх чыноў.
І. Д. Мінскага павятовага спраўніка
(ЦРГА БССР у г. Мінску, ф. 183, воп. 2, спр. 18072 л. 96)
1906 г. Сакавіка 21. З
абвінаваўчага акта таварыша пракурора Мінскага акруговага суда па справе аб
вырубцы лесу сялянамі в. Дубровы ў маёнтк. Астрашыцкі Гарадок Мінскага павета.
9 лістапада 1905 года ў маёнтку графа
Тышкевіча Астрашыцкі Гарадок Мінскага павета натоўпам сялян в. Дубровы ў ліку
каля 50 чалавек была праведзена масавая самавольная вырубка лесу, які належыць
графу Тышкевічу, размешчанага ва ўрочышчах Дуброва, Заелле, Заазер’е, Клышаўка,
а 10 таго ж лістапада і ў паследуючыя
дні пачалі самавольна секчы лес і сяляне іншых бліжайшых вёсак: Губічы,
Кудрышчына, Шчуры, Гарадская Усяжа і Навасёлкі.
На паліцэйскім даведванні, а затым і на
следстве выявілася, што да 9 лістапада 1905 года ніколі ў маёнтку Астрашыцкі
Гарадок масавых вырубак не было і што апошняя была выклікана агітацыяй мінскіх
мяшчан, Восіпа і Івана Сарокаў, якія адкрылі ў м. Астрашыцкі Гарадок
“Швейцарскую пральню”, выключна займаліся падбухторваннем сялян супраць
суседніх землеўладальнікаў і асабліва супраць графа Тышкевіча, як найбольш
буйнага з іх, гаворачы, што ўсе землі памешчыкаў і лясы павінны належыць
сялянам. Калі 11 лістапада 1905 года мясцовы земскі начальнік Іваноў сабраў у
валасное праўленне сялян, пачаў запэўніваць іх не секчы лес, даючы ім параду
ўвайсці ў згоду з адміністрацыяй маёнтка аб выдзяленні ім дроў па таннейшай
цане, і справа ўжо хілілася да таго, што сяляне згаджаліся скончыць вырубку, то
ў натоўпе з’явіліся браты Вісіп і Іван Сарокі, прычым першы пачаў гаварыць
сялянам, даказваць, што цяпер няма начальства і “чужой” уласнасці, што лес
можна секчы дарам, што словы земскага начальніка-хлусня “сытага бюракрата” і г.
д. Пасля гэтага ўсе сяляне на чале з Сарокамі з крыкам і шумам выйшлі з
валаснога праўлення.
Таварыш пракурор (подпіс
неразборлівы). Там жа лл. 2-3, арыгінал
1905
год. Первая русская революция. Вместе с рабочими всей России на борьбу с
царским самодержавием поднялись и крестьянские массы Беларуси. В. И. Ленин
придавал исключительное значение вступлению в революционное движение крестьян
под влиянием рабочего класса. Начало массового крестьянского движения в 1905 году
он оценивал как поворотный для истории факт. Наиболее распространенной формой крестьянских
выступлений были вырубки помещичьих лесов, при этом нередко происходили стычки
крестьян с лесной стражей и полицией. Крестьяне отказывались выполнять
повинности, снимали с работы в имениях помещиков рабочих и служащих, самовольно
пасли скот на помещичьих лугах. Особенно усилилось крестьянское движение осенью
1905 года. Октябрьская политическая стачка вызвала новый прилив ревалюции в
деревне.
Упорной
была борьба крестьян Острошицко-Городецкой волости. Крестьяне рубили лес графа
Тышкевича, отказывались выполнять требования местных властей, оказывали
сопротивление казакам и полицейским.
1905 год. 9 ноября Телеграмма управляющего маёнт.
Острошицкий Городок Минского уезда графа Тышкевича Минскому уездному исправнику
о массовой вырубке леса крестьянами деревни Дубравы
Сегодня
более 50 крестьян деревни Дубравы
появились в лесу и рубят. Прошу прибыть в Острошицкий Городок для охраны.
Управляющий
Бубновский
(ЦРГА БССР в г.
Минске, ф. 183, оп. 2, СПР. 18072 л. 91)
1905г. Ноябрь 11.
Телеграмма Земского начальника Минскому уездному исправнику о вырубке леса
крестьянами маёнт. Острошицкий Городок графа Тышкевича.
Прошу
довести губернатору. Переговоры с крестьянами ни к чему не привели. Обещают
завтра вывозить вырублен лес и рубить дальше. Думаю, что без казаков ничего не
поделаешь.
Земский
начальник Иванов
1905 Ноябрь 13. С
протокола и. д. Минского уездного исправника о самовольной вырубке леса из
поместья графа Тышкевича крестьянами Острашицко- Городокской волости.
"...
главными зачинщиками к самовольной вырубки леса является ни кто иной, как
освобождение из тюремного заключения, где они содержались за распространение
различных антивредных повесток и прокламаций, -проживающие в Острошицком
Городке родные братья-минские мещане Иосиф и Иван Сороки и их сестра ; они,
Сороки, открыли в городке "Швейцарскую прачечную», но занимаются
исключительно подстрекательстве крестьян против соседних землевладельцев и
особенно против графа Тышкевича, говоря им, что все усадьбы помещиков и леса
принадлежат им, крестьянам, что теперь настало время, когда крестьяне должны
рубить леса помещиков, захватывать усадьбы и земли, жечь постройки.
Под
влиянием таких разговоров братьев Сороков крестьяне соседних имений графа Тышкевича
деревень Дуброва, Губичи, Щур и другие, начали 9 ноября самовольную массовую
вырубку леса, не заканчивают до настоящего дня, причем, несмотря на уговоры
земского начальника П. Иванова, и пристава 1- го ранга Ивицкага крестьяне
вырубки и вывозки лесу не заканчивают, да еще угрожают искоренить всю усадьбу
графа Тышкевича. Такой способ действий крестьян вынудил меня, и д. уездного
исправника г. и д. губернатора о высылке в поместье Острошицкий Городок
казаков, которые сюда и прибыли этого дня в числе 2-х офицеров и 60 человек нижних
чинов.
И. Д. Минского уездного исправника
(ЦРГА БССР в г.
Минске, ф. 183, оп. 2, СПР. 18072 л. 96)
1906 г. Март 21. С
обвинительного акта товарища прокурора Минского окружного суда по делу о
вырубке леса крестьянами д. Дубравы в имении. Острошицкий Городок Минского
уезда.
9
ноября 1905 года в имении графа Тышкевича Острошицкий Городок Минского уезда толпой
крестьян д. Дубравы в числе около 50 человек была проведена массовая
самовольная вырубка леса, принадлежащего графу Тышкевичу, расположенного в
урочищах Дуброва, Заелле, Заозерье, Клышавка, а 10 того же ноября и в
последующим дни начали самовольно рубить лес и крестьяне других ближайших
деревень: Губичи, Кудрышчина, Щурово, Городская Усяжа и Новоселки.
На
полицейском даведванни, а затем и на следствии выяснилось, что до 9 ноября 1905
года никогда в имении Острошицкий Городок массовых вырубок не было и что
последняя была вызвана агитацией минских мещан, Осипа и Ивана Сороки, которые
открыли в м. Острошицкий Городок "Швейцарскую прачечную ",
исключительно занимались подстрекательстве крестьян против соседних
землевладельцев и особенно против графа Тышкевича, как наиболее крупного из
них, говоря, что все земли помещиков и леса должны принадлежать крестьянам.
Если 11 ноября 1905 году местных земский начальник Иванов собрал в волостное
правление крестьян, начал уверять них не рубить лес, давая им совет войти в
согласие с администрацией поместья о выделении им дров по более дешевой цене, и
дело уже клонилось к тому, что крестьяне соглашались закончить вырубку, то в
толпе появились братья Иосиф и Иван
Сороки, причем первый начал говорить крестьянам, доказывать, что сейчас нет
начальства и "чужой" собственности, что лес можно рубить даром, что
слова земского начальника-ложь "сытого бюрократа" и т. д. После этого
все крестьяне во главе с Сорокоми с криком и шумом вышли из волостного
правления.
Товарищ прокурор (подпись неразборчива). Там же лл. 2-3,
оригинал
Источник: Память: ист.-докум. Хроника Минского района Минской области.
Комментарии
Отправить комментарий